W.Hugh Auden - Inny czas

Roman  Kędzierski

Dla nas, tak jak dla innych Zbiegów, o czym nie wiemy,
Dla niezliczonych kwiatów, które liczby nie znają,
Dla zwierząt, które nie muszą pamiętać, a więc nie pamiętają,
Jest tylko jedno Dzisiaj, dzień, w którym żyjemy.

Tak wielu usiłuje powiedzieć Jeszcze Nie Teraz,
I nim przypomni sobie słowo Jestem — umiera,
Jeśliby tylko mogli, chcieliby choć bodaj w marzeniach
Zagubić się w Historii i szukać w niej zapomnienia.

Kłaniając się na przykład z wdziękiem staromodnym
Flagom w barwach właściwych i w miejscu dogodnym,
Mamrocząc, jak starożytni, kiedy po schodach biegną,
O Moim i o Naszym, o Ich i o Jego.

Tak jakby Czas wciąż jeszcze był tym, czego pragnęli,
Jak kiedy wiele posiadał i mógł wszystkich obdzielić,
Tak jakby byli w błędzie i żałowali szczerze
Tego, że już naprawdę sami nie chcą należeć.

Nie dziw więc, że tak wielu z żalu w mrok śmierci się kryje.
I nie dziw, że są tak samotni w chwili konania;
Nikt nie lubi, nie wierzy kłamstwu, przed którym się wzbrania:
Że inny Czas ma życie, które żyje.

Tłum. Stanisław Barańczak.

Ks. Jan Twardowski - Bliscy i oddaleni

Bo widzisz tu są tacy, którzy się kochają

i muszą się spotkać aby się ominąć

bliscy i oddaleni jakby stali w lustrze

piszą do siebie listy gorące i zimne

rozchodzą się jak w śmiechu porzucone kwiaty

by nie wiedzieć do końca czemu tak się stało

są inni, co się nawet po ciemku odnajdą

lecz przejdą obok siebie bo nie śmią się spotkać

tak czyści i spokojni jakby śnieg się zaczął

byliby doskonali lecz wad im zabrakło

Bliscy boją się być blisko żeby nie być dalej

niektórzy umierają - to znaczy już wiedzą

miłości się nie szuka - jest albo jej nie ma

nikt z nas nie jest samotny tylko przez przypadek

są i tacy co się na zawsze kochają

i dopiero dlatego nie mogą być razem

jak bażanty, co nigdy nie chodzą parami

Można nawet zabłądzić lecz po drugiej stronie

Nasze drogi pocięte schodzą się z powrotem

/ ŻART I SATYRA cd./ Jeremi Przybora – Jej rodzina

Wind fine art gallery

Cóż, że dziewczyna

jest jak z kina,

że ze trzy lata byś wytrzymał?

Ale – rodzina – jej rodzina?

Jaka rodzinę ma?

Czy mama się nie wtrąca

i szczęścia nie zamąca?

jej tata czy nie trąca,

gdy w złość na zięcia wpadł?

Czy wujek z czci odarty

nie oszukuje w karty?

Czy chęcią żartów party

nie nadoskwiera brat?

Takich pytań sto -

bardzo dużo to,

ale nie spoczniemy my -

aż sprawdzimy, czy:

gdy dziadzio przyjdzie w gości,

nie nudzi do nudności?

A przy tem – biorąc tościk -

na dywan roni dżem?

A szwagier, który tyra,

aż w piersi dech zapira -

czy nie wymusza żyra

pod groźbą szczucia psem?

Takich pytań sto -

bardzo dużo to,

ale nie spoczniemy my -

aż sprawdzimy, czy:

babunia nie wyżera

przysmaków z fryżydera?

Czy ciocia nie wybiera

z półmiska lepszych sztuk?

Czy – przewracając stolik -

stryjaszek alkoholik

nie stłucze znów majolik,

choć sporo on już stłukł?

Takich pytań sto -

bardzo dużo to,

ale nie spoczniemy my -

aż sprawdzimy, czy:

czy kuzyn somnambulik

bladziutki jak śledź ulik

nie wejdzie śpiąc w koszuli

przestraszyć nas we śnie?

Czy siostra naszej pani

nie sprawi, że my, zanim

się spostrzeżemy, sami

w siostrzyczce zakochani?

Moja dziewczyna

jest jak z kina,

ze cztery lata z nią wytrzymam,

bo i rodzina, jej rodzina

cóż za rodzinę ma!

Mamunia się nie wtrąca

i szczęścia nie zamąca

a w złości nie potrąca

tatunio – król bon ton.

Wujaszek chłop otwarty

przegrywa ze mną w karty

a brat grzecznością party

powtarza wciąż: „Pardon”.

Tacy krewni to

sama radość, bo

oni zaufają i

dogadzają mi.

Jej szwagier, który tyra,

że w piersi dech zapira,

pożyczki mi i żyra

bez długich daje mów.

Stryjaszek – też nie ciężar,

w kieszeni nie ma węża.

A mąż jej – dla jej męża

po prostu brak mi słów.

Tadeusz Różewicz - Pomniki

Nasze pomniki

są dwuznaczne

mają kształt dołu

nasze pomniki

mają kształt

łzy

nasze pomniki

budował pod ziemią

kret

nasze pomniki

mają kształt dymu

idą prosto do nieba

Horacy, Quintus Horatius Flaccus

Horacy, Quintus Horatius Flaccus (ur. w 65 roku p.n.e. w Wenuzji,)

Jeden z największych poetów rzymskich. Syn wyzwoleńca. . Był autorem m.in. krótkich utworów o treści politycznej oraz ośmieszających wady i słabości ludzkie. Poeta debiutował późno, mając 30 lat.

Do najsłynniejszych dzieł Horacego należą Pieśni (znane także jako "Ody" - Odes) o bardzo bogatej tematyce – utwory religijne, biesiadne, wiersze do przyjaciół, wiersze do kochanek, motywy klasyczne i hellenistyczne, refleksje na temat śmierci i wybuchy radości życia.

Aleksander Krawczuk– polski historyk starożytności o Horacym: „ze swych ostatnich utworów Horacy był dumny. 

Dał temu wyraz w ostatniej pieśni zbiorku:

„Pomnik zbudowałem trwalszy od spiżu

i wyższy od królewskich grobowców, piramid.

Nie zniszczy go ani deszcz, ani wicher,

ani też nieskończony ciąg lat

i czas wiecznie uciekający.

Nie wszystek umrę;

wielka część mej osobowości 

umknie bogini śmierci.

Wciąż jednakowo żywy 

będę rósł sławą u potomnych,

dopóki na Kapitol wstępował będzie kapłan

z milczącą dziewicą, westalką.”

„Mylił się Horacy. Jego wielkość okazała się jeszcze trwalsza. Nie ma już kapłanów rzymskich bóstw i nie ma westalek. Ale pieśni poety wciąż żyją. Czytają je nad Tybrem i nad Wisłą, nad Wołgą i nad Missisipi, nad Tamizą i nad Amazonką – wszędzie, gdzie sięga europejska kultura. Albowiem wiotka i nieuchwytna tkanka słów jest trwalsza od spiżu, potężniejsza od mocarstw.”

Portret Horacego - Relief rzymski z ok. 50r. 

Horacy

Pieśń I 11

Do Leukonoe

Nie pytaj próżno, bo nikt się nie dowie,

Jaki nam koniec gotują bogowie,

I babilońskich nie pytaj wróżbiarzy.

Lepiej tak przyjąć wszystko, jak się zdarzy.

A czy z rozkazu Jowisza ta zima,

Co teraz wichrem wełny morskie wzdyma,

Będzie ostatnia,

czy też nam przysporzy

Lat jeszcze kilka tajny wyrok boży,

Nie troszcz się o to i… klaruj swe wina.

Mknie rok za rokiem, jak jedna godzina.

Więc łap dzień każdy, a nie wierz ni trochę

W złudnej przyszłości obietnice płoche.

przekład: Henryk Sienkiewicz

Pieśń I 31

Do Apollina

 O co poeta prosi Apollina

gdy młode wino rozlewa z patery?

O co się modli w ten dzień dedykacji?

O nie o zbiory na żyznej Sardynii

ani o stada mnożące się w żarach

Kalabrii ani nie prosi o złoto

czy kość indyjską czy grunty zwilżane

po cichu nurtem spokojnym Lirysu

Łozy kaleńskie niech nożem okrzesa

kto panem winnic i kubku ze złota

bogaty kupiec niechaj pije wino

dobrze płacone syryjskim towarem

on z łaski nieba Atlantyckie wody

bezkarnie wita trzy razy do roku

albo i cztery

mnie do życia starczą

oliwki lekkie ślazy i cykoria

Synu Latony pozwól mi się cieszyć

tym co jest

moim zdrowiem i nietkniętą

władzą umysłu

pozwól niech się za mną

nie wlecze starość brzydka i bez lutni

Przełożył: Adam Ważyk

ODA 23

Vitas inuleo me similis, Chloe

Stronisz przede mną, Chloe, podobna sarence,

co matki trwożnej szuka po górskiej ustroni

i lęk odczuwa płonny

przed każdym szmerem w lesie.

Bo czy z nadejściem wiosny listki rozbudzone

potrąci wietrzyk, czy też zarośla jeżyny

mała jaszczurka wzruszy,

już serce drży i nóżka.

A przecież cię nie gonię, by jak tygrys srogi

albo lew getulijski rozszarpać na sztuki:

więc nie wypatruj matki

bo iść za mężem pora.

Czesław Miłosz - Che fece... il gran rifiuto

Dla niektórych ludzi 

przychodzi taka godzina,
Kiedy muszą powiedzieć wielkie Tak
albo wielkie Nie. 

Od razu widać, 

kto z nich w sobie ma
gotowe Tak. 

Wypowiedziawszy je, 

coraz wyżej się wspina.
Wzrasta i w ludzkiej czci,

 i w zaufaniu do samego siebie.

Ten, kto powiedział Nie — nie żałuje. 

Gdyby zapytali go, czy chce
odwołać je, nie odwoła. 

Ale właśnie to Nie — 

to słuszne Nie — 

na całe życie go grzebie.

Anna Świrszczyńska - Nie narodzony

Amit Bhar

Jestem jeszcze nie narodzona,

na pięć minut przed narodzeniem.
Mogę się jeszcze cofnąć
w swoje nienarodzenie.
Oto już dziesięć minut przed,
oto już godzina przed narodzeniem.
Cofam się,
idę,
biegnę
w swoje minus życie.

Idę swoim nienarodzeniem jak tunelem
o niesamowitych perspektywach.

Dziesięć lat przed,
sto pięćdziesiąt lat przed,
idę, dudnią moje kroki,
fantastyczna podróż przez epoki,
w których mnie nie było.

Jakże długie jest moje minus życie,
nieistnienie tak bardzo przypomina nieśmiertelność.

Oto romantyzm, gdzie mogłabym być starą panną,

oto renesans, gdzie byłabym
brzydką i niekochaną żoną złego mężą,
średniowiecze, gdzie nosiłabym wodę w oberży.

Idę wciąż dalej,
jakie echo,
dudnią moje kroki
przez moje minus życie,
przez odwrotność życia.

Dochodzę do Adama i Ewy,
już nic nie widać, ciemno.
Tutaj już umiera moje nieistnienie
nieważną śmiercią matematycznej fikcji.

Nieważną jaka byłaby śmierć mojego istnienia,
gdybym się urodziła naprawdę.

Przypominając „ ZAGŁADĘ ” – w 77 rocznicę powstania w getcie warszawskim.

Irit Amiel - poetka i tłumaczka. 

Urodziła się w Częstochowie w spolonizowanej rodzinie żydowskiej. Jej przodkowie przybyli do Polski ok. 400 lat temu z terenów niemieckich, i z Portugalii.

Podczas II wojny światowej przebywała w częstochowskim getcie, z którego udało jej się wydostać i dzięki aryjskim dokumentom i pomocy Polaków doczekała końca wojny. 

Jej rodzice i najbliższa rodzina zginęli w Treblince.   

Obecnie  mieszka w Tel Awiwie.  Ma sześcioro wnuków.

W roku 1994 ukazał się w Tel-Awiwie 

zbiorek jej wierszy - wspomnień

upamiętniających losy rodzin żydowskich

w czasie hitlerowskiej okupacji.

Egzamin z Zagłady

W drodze do komór gazowych w Auschwitz .
maj 1944r

Jesteśmy już nieliczni i ostatni.

Wiek nie zaciera świadomości,

a po nas zapadnie wielkie milczenie.

I moja wnuczka mówi - mam egzamin z Zagłady -

Nasze życia, nasze nocne zmory,

Nasze codzienne grozy staną się datami.

A młody adwokat mówi - Oni są już starzy

nie można polegać na ich pamięci.

Jesteśmy już nieliczni i ostatni.

Powoli odchodzimy i znikamy

zabierając ze sobą na dno

nasze milczenie, nasz krzyk.

Jesteśmy już nieliczni i ostatni,

i pozostała nam już tylko garstka dni

na świadectwo, na grozę i na gorzkie

porachunki z człowiekiem i z Bogiem.

Tu i tam

Czasami letnią wieczorną porą

gdy lekki wiaterek od morza wieje

zapachnie na chwilę po dawnemu.

A ona na miejscu truchleje

i zastanawia się czy jest wciąż

nadal tamtą dziewczyną

co godzinami stała sama na peronie

wpatrzona w rozpędzone pociągi

zduszona tęsknotą łzami i nadzieją

albo biegała pomiędzy wagonami

szukając na obcych twarzach

tego ukochanego wymiętoszonego

uśmiechu ze starego wyblakłego

zdjęcia, który nie wróci już

z żadnej podróży

Czasami letnią wieczorna porą

gdy lekki wiaterek od morza wieje

na okamgnienie 

tam jest tu a tu jest tam.

Roman Brandstaetter - Rachunek kamieni

Kamienie starosłowiańskie

Przebudzony kamień jest bardzo zdziwiony.
Z przebudzenia wynika, że nie jest kamieniem.
Więc czym jest? Z jakiej materii zdziałany?
Niewielkie jest moje poznanie, niewielkie,
Moja wiedza jest skąpa, a to, co rozumiem,
Jest owocobraniem mojej słabej wiary.
Trud mój dopiero teraz się zaczyna,
Boże, który jesteś dla mnie większym ciężarem
Niż ja dla Ciebie.
A chociaż upadam pod Twoim brzemieniem,
Trwam pod nim,
Bo pragnę zasiąść
Na drugim brzegu człowieka.
Na drugim brzegu brata,
Na drugim brzegu myśli,
Na drugim brzegu serca,

Przy stole pojednania,
Gdzie wszystko ma swój sens i ład,
Gdzie nie ma żadnych sprzeczności i złudzeń,
Gdzie duch nie walczy z oporem materii,
Gdzie ostry topór nie godzi w pień drzewa,
Gdzie krew nie płynie od ukłucia nożem,
Gdzie woda nie jest przeciwna ogniowi,
Gdzie nie istnieje szukanie i lęk.

Dlatego wierzę, chociaż owa wiara,
Która dla innych jest ojczyzną ciszy,
Dla mnie jest jeszcze jedną
Burzą.
Dlatego wciąż od nowa szukam Cię i szukam,
Jakby Cię za mało było w tym wszystkim,
W czym Cię nieustannie widzę i czuję.

Jesteś umęczony mną, Boże,
Ale ja również jestem umęczony Tobą.
Zerwane sieci w falach Genezareth,
Gorzkie modlitwy, piwnice, ciemności
I medytacje nad tajemną sprawą,
Dlaczego ginie sprawiedliwy mąż,
A zły zasiada w radzie człowieczeństwa,
Dlaczego mędrzec pada pod toporem,
A tłuste sadło żre włochaty szczur,
Dlaczego kłamie czarna zakonnica,
A Maria Curie była ateistką.
Kołowrót męki, niepokój sumienia
I karuzela grzechów, i upadek,
I to pytanie, od którego bolą
Wargi:
Powiedz, czy tę rzeczywistość
Może ocalić poezja?

A potem znowu wszystko od początku:
Zawiłe drogi, zasadzki i sidła,
Zerwane sieci w falach Genezareth
I wizja kwitnącego figowca,
Który jeszcze wieczorem
Był uschniętym kikutem.

Boże nauki, serc i intuicji,
Pragnę odnaleźć nici, które łączą
Serce ze sercem, zjawisko ze zjawiskiem,
Pragnę odnaleźć kiełki wszystkich zdarzeń,
Ich sen i jawę, spoczynek i trud,
I te klęczące w naiwnej pokorze
Pyłki i ziarnka,
I te przeciwko Tobie zbuntowane
Góry gigantów,
Abym mógł wreszcie zrozumieć i pojąć,
Jak żyć, by przeżyć godnie odrobinę
Wrogiego czasu,
Jak żyć, by przeżyć godnie odrobinę
Wrogiego czasu,
Jak żyć, by nie złamać
Twego imienia -
Ja, celnik, który kiedyś
Będę Cię błagał o kromkę wieczności

JAK o kromkę chleba.