JESIENNA POEZJA

 

JULIAN TUWIM  - Strofy o późnej jesieni

Paul Cezanne

1
Zobacz, ile jesieni!
Pełno, jak w cebrze wina,
A to dopiero początek,
Dopiero się zaczyna.

2
Nazłociło się liści,
Że koszami wynosić,
A trawa jaka bujna,
Aż się prosi, by kosić.

3
Lato, w butelki rozlane
Na półkach słodem się burzy.
Zaraz korki wysadzi,
Już nie wytrzyma dłużej.

4
A tu uwiędem narasta
Winna, jabłeczna pora,
Czerwienna, trawiasta, liściasta,
W szkle pękatego gąsiora.

5
Na gorącym kamieniu
Jaszczurka jeszcze siedzi.
Ziele, ziele wężowe
Wije się z gibkiej miedzi.

6
Siano suche i miodne
Wiatrem nad łąką stoi.
Westchnie, wonią powieje
I znowu się uspokoi.

7
Obłoki leżą w stawie,
Jak płatki w szklance wody.
Laską pluskam ostrożnie,
Aby nie zmącić pogody.

8
Słońce głęboko weszło
W wodę, we mnie i w ziemię,
Wiatr nam oczy przymyka.
Ciepłem przejęty drzemię.

9
Z kuchni aromat leśny:
Kipi we wrzątku igliwie.
Ten wywar sam wymyśliłem:
Bór wre w złocistej oliwie.

10
I wiersze sam wymyśliłem.
Nie wiem, czy co pomogą,
Powoli je piszę, powoli,
Z miłością, żalem, trwogą.

11
I ty, mój czytelniku,
Powoli, powoli czytaj,
Wielkie lato umiera
I wielką jesień wita.

12
Wypiję kwartę jesieni,
Do parku pustego wrócę,
Nad zimną, ciemną ziemię
Pod jasny księżyc się rzucę. 
 

KAZIMIERZ PRZERWA TETMAJER - W jesieni 

Leonid Afremow

O cicha, mglista, o smutna jesieni!

Już w duszę czar twój dziwny, senny spływa,

przychodzą chmary zapomnianych cieni,

tęsknota wiedzie je smutna i tkliwa,

ileż miłości, och, ileż kochania

umarła przeszłość z naszych serc pochłania,

z naszych serc biednych, z naszych serc bezdeni...

Zamykam oczy... Blade ciche cienie

suną się w liści posępnym szeleście -

jak obłok światło: niesie je wspomnienie...

O dni umarłe! o dni! gdzież jesteście?...

co pozostało po was?... Ach! daleko,

daleko kędyś toczycie się rzeką

szarą i mętną w głąb puszcz i w milczenie...  

Kazimierz 

Przerwa Tetmajer

MARIAN GAWALEWICZ   - Pożegnanie jaskółek  

Żegnajcie jaskółki!.. czas bliski rozstania,
Daleko do celu, daleko —
Już jesień was z letniej gościny wygania,
Więc lećcie pod Bożą opieką!.

Przed wami pustynie, i morza, i góry —
Spoczynek nie rychło was czeka.
Żegnajcie jaskółki, pieszczochy natury,
Skrzydlata ty drużbo człowieka!

Tu zima wnet spadnie, i śniegi, i grudnie,
I ciężkie się chmury przywloką —
Tam niebo jaśniejsze, cieplejsze południe
I słońce weselsze ma oko....

Tu jakby wpatrzone wciąż w ziemską niedolę,
Pod rzęsą łzę miało rok cały,
I chmurę zadumy posępnej na czole —
A uśmiech, jak z musu, niestały....

Wy lećcie swobodne! — nam strzecha rodzima
Wystarcza za nieba lazury —
U ognisk domowych nie straszy nas zima,
Ni wicher z północy ponury.

I chociaż się niebo nad nami zachmurzy,
Choć śniegi świat w koło zawieją —
My strzechy pilnujem od wichru i burzy —
I krzepim się wiosny nadzieją.

Więc lećcie spokojne o gniazda tu wasze —
Z powrotem będziemy wam radzi,
Gdy, wiosnę przynosząc, spadniecie w poddasze —
A teraz.... niech Pan Bóg prowadzi!  

RAINER MARIA RILKE  -  Dzień jesienny

Panie: już dość. Upalnie było latem.

Więc na słoneczny zegar połóż cień.

Wysmagaj pola wichrami, jak batem.

Owocom bladym każ wypełnić miąższ.

Daruj im jeszcze choć dwa dni gorące,

Niechaj dojrzeją obrócone w słońce.

Ostatnią słodycz w winnym gronie zwiąż.

Kto teraz domu nie ma, zbudować nie zdąży.

Kto dzisiaj jest samotny, długi czas nim będzie,

Będzie czuwał, pracował, szukał czegoś wszędzie

I będzie niespokojnie po alejach krążył,

Jak liść porwany wichrem w obłąkanym pędzie. 

Rainer Maria Rilke

MOJA NIEDZIELNA KARTKA Z KALENDARZA.

 

popr.. -  jedno od drugiego.

Grzegorz Turnau - Było kiedyś między nami

Przecież było, proszę pani,
tyle kłótni między nami,
tyle słów płynących łzami. Tyle listów.
Więc to chyba jednak, moja droga,
nie było znowu takie nic.

Choć w pudełku twoje listy,
a w szufladzie me rysunki,
chociaż dawno zapomniane
śmiechy, żale, pocałunki,
to co było kiedyś między nami
musi sobie jeszcze gdzieś tam żyć.

Ja nie chcę wcale walczyć z czasem, wspomnieniami,
bo w przemijaniu drzemie cały życia smak.
Spojrzę raz tylko i uśmiechnę się - ot tak -
do paru chwil co były kiedyś między nami.

Tyle było wojen, zwycięstw
telefony i piwnice.
Wiele ławek, wiele ulic wieczorami.
I pomyśleć, że nam wtedy
wystarczyło całkiem tak po prostu - być!

Wtedy było, proszę pani,
takie niebo ponad nami
i ulice z kałużami złotych liści...
Więc to chyba jednak, moja droga,
nie było znowu takie nic.

Adam Asnyk - PRELUDIUM

 

Już niejeden obraz miły

Ciemne widma zasłoniły
I niejeden ślad zatarły,
Ślad przeszłości obumarłej.

Łzy, uśmiechy, kwiatów wieńce,
Pragnień ognie i rumieńce,
Sny miłości, szczęścia, chwały
Już się w drodze rozsypały...
Pozostały za mną w tyle
Na rozdrożach - lub mogile.

Lecz choć wszystko pierzchło, znikło,
Serce kochać nie odwykło,
I młodzieńczych natchnień chwila
Jeszcze duszę wciąż zasila;

Jeszcze czystym światłem błyska
Przez mgły ciemne i zwaliska,
I w ten życia wieczór szary
Rzuca wspomnień cudne mary.

Wciąż młodości wiara żywa
Pozrywanych snów ogniwa
W idealny wieniec splata
I wskazuje piękność świata.

Więc znów oczy mam zwrócone
Na jaśniejszą życia stronę,
Znów odczuwam - to, co piękne,
Znów przed śpiewnym głosem mięknę
I swych wspomnień mary blade
Znów z miłością na pierś kładę;
A gdy serce drży boleśniej,
To przerabiam łzy na pieśni.

Adam Asnyk

Czesław Miłosz - Kufer

Może świat został przez Pana Boga po to stworzony, 

żeby odbijał się w nieskończonej liczbie oczu istot żywych, 

albo, co bardziej prawdopodobne, 

w nieskończonej liczbie ludzkich świadomości.

Także ludzkich fantazji, 

takich jak moje 

romantyczne wyobrażenie

lasu w Raudonce, 

albo moje wyobrażenie piersi panny Poli, kiedy byłem w niej zakochany.

Gdzie Pan Bóg chowa te odbicia? 

Czy ma taki bardzo duży kufer,

w którym przechowuje wszystkie swoje skarby?

Czy też jest ogromnym komputerem,

w którym zmieści się

ich bezgraniczna mnogość?

Może zajmuje się ich przeglądaniem, 

porównując odbicia z tym,

jak naprawdę było?

Podśmiewając się w brodę z mędrków, 

którzy utrzymywali,

że są tylko te odbicia…. i nic więcej

Czesław Miłosz

Jacek Kaczmarski - Modlitwa

 

Jeśli nas Matka Boska nie obroni

Albrecht Durer

To co się stanie z tym narodem?
Codzienne modły wiec zanoszę do niej

By ocaliła nas przed głodem                                                     

Przed głodem ust, którym zabrakło chleba

Przed głodem serc, w których nie mieszka miłość
Przed głodem zemsty, której nam nie trzeba
Przed głodem władzy, co jest tylko siłą

Jeśli nas Matka Boska nie obroni
To co się stanie z Polakami?
Codzienne modły wiec zanoszę do niej
By ocaliła nas przed nami

Nami, co toną, tonąc innych topią
Co marzą, innym odmawiając Marzeń
Co z głową w pętli jeszcze nogą kopią
By ślad zostawić na kopniętej twarzy

Jeśli nas Matka Boska nie obroni
To co się stanie z Polakami?
Codzienne modły więc zanoszę do niej
By ocaliła nas przed nami.

Jacek Kaczmarski 

JAN BRZECHWA - ŻURAW I CZAPLA

Przykro było żurawiowi,

Że samotnie ryby łowi.

Patrzy - czapla na wysepce
Wdzięcznie z błota wodę chłepce.

Rzecze do niej zachwycony:
"Piękna czaplo, szukam żony,\

Będę kochał ciebie, wierz mi,

Więc czym prędzej się pobierzmy."

Czapla piórka swe poprawia:
"Nie chcę męża mieć żurawia!"

Poszedł żuraw obrażony.
"Trudno. Będę żył bez żony."

A już czapla myśli sobie:
"Czy właściwie dobrze robię?

Skoro żuraw tak namawia,
Chyba wyjdę za żurawia!"

Pomyślała, poczłapała,

Do żurawia zapukała.

Żuraw łykał żurawinę,
Więc miał bardzo kwaśną minę.

"Przyszłam spełnić twe życzenie."
"Teraz ja się nie ożenię,

Niepotrzebnie pani papla,
Żegnam panią, pani czapla!"

Poszła czapla obrażona.
Żuraw myśli: "Co za żona!

Chyba pójdę i przeproszę..."
Włożył czapkę, wdział kalosze,

I do czapli znowu puka.
"Czego pan tu u mnie szuka?"

"Chcę się żenić." "Pan na męża?

Po co pan się nadweręża?

Szkoda było pańskiej drogi,
Drogi panie laskonogi!"

Poszedł żuraw obrażony,
"Trudno. Będę żył bez żony."

A już czapla myśli: "Szkoda,
Wszak nie jestem taka młoda,

Żuraw prośby wciąż ponawia,

Chyba wyjdę za żurawia!"

W piękne piórka się przybrała,
Do żurawia poczłapała.

Tak już chodzą lata długie,

Jedno chce - to nie chce drugie,

Chodzą wciąż tą samą drogą,

Ale pobrać się nie mogą

Jan Brzechwa

Franciszek Karpiński - O(d)GRODZENI

 

  "O(d)GRODZENI " 

autorstwo wiersza przypisuje się Franciszkowi Karpińskiemu. Jednemu  z najwybitniejszych poetów oświecenia, 

Franciszek Karpiński  (4 X 1741 - 16 IX 1825 r.) urodził się w Hołoskowie w dzisiejszej Ukrainie jako syn ubogiego szlachcica, rządcy w majątku Potockich. Od 1750 r. uczył się w kolegium jezuickim w Stanisławowie, następnie na akademii jezuickiej we Lwowie, gdzie uzyskał stopień doktora filozofii i nauki.  Sławy doczekał się za życia. Szybko stał się poetą ludowym i narodowym. 

* * *
Człek, ponoć z przyrodzenia, towarzystwa prosi…
Choć o wolność jak lew walczy i swobody głosi,
Gdy solo, jak „koł” w płocie, stanie na pustyni
Wonczas, bodaj dla wroga, wszystko by uczynił.
Izolatka, zwłaszcza tycia i okratowana,
Rzuci nawet zatwardzialca na oba kolana.
Grody (od grodzenia) przodkowie stawiali –
Po co? Ano, by inni one zdobywali.
Ktoś był płot przeskoczył; inny mur rozwalił –
Na przekór poprzednikom, co go zbudowali.
Oderwać się od płotu nie jest sprawą prostą…
Płotu trzyma się kurczowo, kto pił i to ostro.
Nie mając na bliskie spotkania szczególnej ochoty,
Stawia się płot za płotem… Nie jeden – trzy płoty!
Są tacy, którzy bez sztachet jak bez ręki, prawej
I którym wadzą bariery – dość odległe nawet…

* * *
W upodobaniach ludzkich nic już się nie zmieni –
Jedni są, inni nie chcą być… ograniczeni.

MOJA NIEDZIELNA KARTKA Z KALENDARZA

 

Krzysztof Mrowiec - Wspomnienie

Melodia przypadkiem usłyszana w radiu

Znajoma twarz z przeszłości
widziana kątem oka wśród przechodniów

Przyjemny podmuch wiatru
Wspomnienia ożyły w mej pamięci
Zobaczyłem dawno zapomniane
Przypomniałem sobie dawno nie widziane
Odwróciłem się i zawołałem...

Wołałem w pustkę przechodniów
Krzyczałem w morze obcych dusz

 

Melodia ucichła

Twarz uciekła

Wiatr przeminął
Zostaliśmy sami:
ja i moje wspomnienie o marzeniu...

Józef Baran - Reinkarnacja

 

Jerzy Salak - Wszechświat i My

o trzeciej nad ranem
słyszę gwiezdne szczekanie
lutowych psów
i myślę jak dziwne i niepodobne do siebie
były moje życia

jakbym odradzał się w kolejnych wcieleniach
i obumierał bez echa

to wszystko trwało
miliony lat
lub było jak
klaśnięcie bicza
zabarwiałem się odmiennymi muzykami istnienia
i żyłem na tak różnych planetach
że jak tu się nie dziwić co wspólnego
łączy mnie z tamtym chłopcem
z epoki kamienia łupanego
przyczepionym do krowiego ogona
tysiące ludzi o których zapomniałem
miliony zdarzeń
zatopionych we mnie
jak w Titanicu
na dnie oceanu majaczą
a niekiedy fosforyzują w pamięci

ciesz się smutku ciesz
płacz radości płacz
że wszystko
ułożyło się w całość
z której rozumiem tak mało

Józef Baran 

Konstanty Ildefons Gałczyński - CÓŻEM WINIEN

 
Cóżem winien, żem tak się nabłąkał,
żeby w końcu do ciebie przyjść,
żeby w końcu zrozumieć, że ty jesteś łąka
i drzewo, i księżyc, i liść.

Żeby w końcu zrozumieć, 

że śmiejący się potok
to ty także i muszla na dnie,
i Cerera świecąca nad pszenicą złotą,
i zielony wiatr, który dmie.

Konstanty Ildefons Gałczyński 

Urszula Kozioł - wybrane wiersze.

Urszula Kozioł  

/ ur.w 1931 r. w Rakówce pod Biłgorajem, /

została laureatką Literackiej Nagrody Nike za tom "Raptularz" — ogłoszono w niedzielny wieczór 06.10. 2024r. 

Jako poetka debiutowała w 1954 r. na łamach prasy. . Ma też w swoim dorobku  dramaty, sztuki dla dzieci, felietony i słuchowiska

 

"Trzeba się czasem zamyśleć i pobyć w ciszy "—

 mówiła ze sceny odbierając Złote Pióro. 

W 2010 r. zmarł jej mąż, któremu poświęciła część swojej twórczości. Od śmierci ukochanego 

"z biegiem lata /smutek ogromnieje we mnie" — pisze poetka, która przestała wychodzić z domu, "bo gdyby ktoś zapytał /o ciebie  jak mogłabym powiedzieć że ciebie nie ma".

Nagi wiersz

Słońce już prawie pogrążyło się w mroku

ale zdążyłam je zawrócić ku wschodowi

niech ten dzień albo nie mija

albo niech się stanie od nowa

radość z niczego

bez wyraźnego powodu

spadła na mnie za sprawą myszołowa

który lot swój nade mną zatrzymał

wyniesiona falą wewnętrznej muzyki

aż poza twoją nieobecność

jestem tak przeźroczysta

tak otwarta na przepływ świateł i cieni

że przegląda się we mnie niebo

i nagle czuję wiem

jesteś tak blisko

jak gdybym się znalazła na linii twoich źrenic

zeszłej nocy w uchylony twój sen

wbiegłam bez pukania

na chwilę

zastałam cię w czarnym śniegu

pośród różowych pawi

lecz gdy przez trójkąt cienisty do ciebie się przelśniłam

usłyszałam jak ci serce zabiło

spojrzałeś

i nieruchome gwiazdy w nagłym rozbiegu

zamieniły się ze sobą miejscami

całe moje ciało jest dzisiaj ustami

które głośno krzyczą twoje imię

pod moją skórą

na wysokość talii

złoty rumianek słońca rozjarza się unerwionymi promieniami

kiedy się do mnie przybliżasz

deszcz biały w liliach a w róży czerwony

naglącym dźwiękiem całą mnie z zasłon obmywa

niech nie mija ten dzień

nie chcę nocy bez ciebie

wszystko we mnie bezgłośnym śpiewem

wabi cię i przyzywa

zdjęłam swą suknię jakże ją znów wdzieję

* * *

puste chwile

są podarunkiem dla duszy

dusza potrzebuje pauzy

potrzebuje chwili niedziania się

chociażby po to

żeby zagłębić się w sobie

TRAKTACIK O MOŻENIU 

Mogę, ile mogę. Nie mogę więcej, niż mogę. Chciałbym
jeszcze móc. Gdybym mógł to i tamto, to by mi pomogło
na wszystko. Trzeba chcieć móc. Móc, aby móc. Jedynie
w możeniu kołacze się jeszcze iskierka nadziei. A zatem
iskierka życia. Wymóc na sobie chęć możenia choćby po
to, żeby cokolwiek móc. Jestem, póki mogę. Dopóki mogę
coś, nawet całkiem małego, jestem. A skoro jestem, więc
mogę. Być! Móc!

Jak tu się przemóc, żeby coś móc? Choćby całkiem
małego, zwykłego, najdrobniejszego?
Oto jest pytanie. Pytanie o to, czy mogę. Czy mógłbym
jeszcze. Mógłbym? Jak? Co zrobić, żeby móc? Ale co móc?
Trzeba wdrażać się od kołyski w możeniu. Przemagać
niemoc. Liczyć się ze swoimi siłami? Ależ tak. I liczyć się
ze słowami. Przede wszystkim jednak pomagać samemu
sobie coś jeszcze móc. Wzmagać moc możenia. Wymóc to
na sobie za wszelką cenę, żeby dopóki się tylko da ─ móc.
Jesteś o tyle tylko, o ile możesz. Czyż nie tak? Zatem
móż!

Dlaczego sądzisz, że nie możesz? Przecież skoro jesteś,
możesz!
Tylko wtedy jedynie, gdyby nie było cię, nie mógłbyś
nic, nie mógłbyś niczego.

Zatem bądź, móż!

W możeniu tkwi najważniejszy sekret i imperatyw bycia.

ks Jan Twardowski - Spotkanie

 

Ta jedna chwila dziwnego olśnienia
kiedy ktoś nagle wydaje się piękny
bliski od razu jak dom kasztan w parku
łza w pocałunku

taki swój na co dzień
jakbyś mył włosy z nim w jednym rumianku

ta jedna chwila co spada jak ogień
nie chciej zatrzymać
rozejdą się drogi -

samotność łączy ciała a dusze cierpienie
ta jedna chwila
nie potrzeba więcej
to co raz tylko - zostaje najdłużej

ks. Jan Twardowski 

MOJA NIEDZIELNA KARTKA Z KALENDARZA